Xét nghiệm HBsAg dương tính (+) là trường hợp rất hay gặp. Hầu như những đợt khám sức khỏe tổng quát tại đơn vị, cơ quan nào đó, thì cũng có một số người có kết quả xét nghiệm HBsAg (+).
> Xét nghiệm Viêm gan B ở đâu tại Việt Trì ?
Đã có nhiều người mất ăn mất ngủ, tốn tiền vô ích chỉ vì kết quả xét nghiệm HBsAg (+) khi gặp phải thầy thuốc không có tâm trong khi HBsAg (+) chưa phải là đã dính bệnh viêm gan B. Kết quả xét nghiệm HBsAg (+) là rất thường gặp ở người dân trong nước, bình quân, cứ xét nghiệm máu trên 10 người, thì có 2 người cho kết quả HBsAg (+). Nhưng đây chỉ là một xét nghiệm tầm soát, chỉ nói lên người đó có nhiễm virus viêm gan B thôi, chứ chưa hẳn đã là mắc bệnh viêm gan B".
Xét nghiệm HBsAg là gì?
HBsAg là từ viết tắt của Hepatitis B surface Antigen, tức là kháng nguyên bề mặt của siêu vi B. Nếu kết quả xét nghiệm là HBsAg (+) có nghĩa là cơ thể đang bị nhiễm virus viêm gan B. Kháng nguyên này sẽ tăng nhanh trong vòng 10 tuần lễ đầu sau khi nhiễm bệnh, trong trường hợp cơ thể khỏe mạnh, sức đề kháng tốt thì HbsAg sẽ từ từ giảm dần và biến mất hoàn toàn trong khoảng 4-6 tháng sau đó, cơ thể hoàn toàn khỏi bệnh và có miễn nhiễm suốt đời với viêm gan B mà không cần phải tiêm phòng.
Nếu chất HbsAg không mất đi mà tiếp tục hiện diện trên 6 tháng thì đó là trường hợp người lành mang mầm bệnh viêm gan B mạn tính.
Người lành mang virus viêm gan B có nguy hiểm không?
Chúng ta biết rằng, khi virus viêm gan B vào cơ thể người, nếu cơ thể đó chưa có miễn dịch chống virus viêm gan B thì nguy cơ bị virút tấn công là điều khó tránh khỏi. Tuy vậy, người ta thấy rằng có tới 90% người bị nhiễm virus viêm gan B sau 6 tháng sẽ khỏi hoàn toàn một cách vĩnh viễn và không để lại di chứng gì, mặc dù không cần dùng bất cứ một loại thuốc hoặc một tác động nào. Số 10% còn lại nhiễm virus viêm gan B hoặc có biểu hiện lâm sàng. Ở người trưởng thành, viêm gan B thể nhẹ thì có chán ăn, mệt mỏi, rối loạn tiêu hóa (buồn nôn, nôn), nước tiểu vàng đậm. Loại biểu hiện lâm sàng nặng (viêm gan cấp tính) thì triệu chứng lâm sàng rầm rộ hơn rất nhiều như: vàng da niêm, nước tiểu sẫm màu như nước vối, có thể phân bạc màu.
Tuy vậy, nhiễm virus viêm gan B ở trẻ sơ sinh lây truyền từ mẹ (nhất là trẻ mới lọt lòng) thì biểu hiện của bệnh không giống như ở người trưởng thành mà bệnh diễn biến hoàn toàn khác hẳn người trưởng thành. Người ta tổng kết cho thấy rằng, có khoảng 90% số trẻ bị lây nhiễm virus viêm gan B từ mẹ trở thành trẻ viêm gan mạn tính kéo dài trong nhiều năm (có thể không có biểu hiện lâm sàng gì) và hậu quả cuối cùng là bị xơ gan cổ trướng hoặc hiếm hơn là bị ung thư gan. Muốn xác định người bị nhiễm virus viêm gan B trở thành viêm gan mạn tính thể người lành mang virus viêm gan B, người ta phải làm các xét nghiệm bổ sung cần thiết như: HBsAg dương tính, HBeAg âm tính, xét nghiệm men gan như SGOT và SGPT bình thường. Nếu có điều kiện, cần xét nghiệm định lượng virus viêm gan B âm tính.
Ở đây nên hiểu là khi HbsAg dương tính, chứng tỏ virus viêm gan B đang tồn tại trong cơ thể người đó và vì vậy virus viêm gan B vẫn có khả năng lây nhiễm cho người khác bằng đường máu (tiêm chích, châm, đánh răng, cạo râu, xăm mình, cho máu mà không xét nghiệm sàng lọc virus viêm gan B …) hoặc theo đường tình dục, mẹ truyền cho con. Tuy nhiên, khi HbeAg và HBV-DNA âm tính điều này nói lên rằng virus viêm gan B không nhân lên (không sinh sôi nảy nở thêm) và virút không còn tấn công tế bào gan nên chức năng gan trở lại bình thường (men gan không tăng so với chỉ số bình thường).
Có nên điều trị và tiêm phòng vắc-xin không?
Người lành mang virus viêm gan B tạm thời virút không hoạt động, cho nên không làm ảnh hưởng đến hoạt động của gan, vì vậy không cần điều trị bất kỳ một loại thuốc nào. Hiện nay, có khá nhiều thuốc Tây y có tác dụng ức chế làm hạn chế virus viêm gan B phát triển nhưng chỉ dùng cho loại viêm gan B cấp tính và mạn tính. Đối với người lành mang virus viêm gan B không cần dùng bất cứ một loại thuốc gì. Thuốc Nam, thuốc Bắc nếu dùng có khi còn phản tác dụng mà bản thân người sử dụng không hề biết. Lý do là những tác dụng phụ của thuốc Nam, thuốc Bắc hầu hết chưa biết, vì vậy sẽ làm ảnh hưởng đến chức năng của tế bào gan. Khi xác định bị viêm gan hoặc người lành mang virus viêm gan B thì không cần tiêm vắc-xin viêm gan B nữa. Nói một cách khác là nếu tiêm thì thừa (vô tác dụng của vắc-xin). Tuy vậy, khi đã trở thành người lành mang virus viêm gan B thì phải được kiểm tra sức khỏe và làm các xét nghiệm định kỳ có liên quan đến virus viêm gan B như: HBsAg, HBeAg, HBV-DNA để được theo dõi thật chặt chẽ đề phòng virus viêm gan B tái hoạt động.
Người lành mang virus viêm gan B nên làm gì?
Cần khám sức khỏe và xét nghiệm định kỳ theo lời dặn của bác sĩ. Tuyệt đối kiêng rượu, bia và các loại nước giải khát có cồn. Không hút thuốc lá, hạn chế mỡ động vật. Cần có cuộc sống thoải mái và nên rèn luyện sức khỏe phù hợp với điều kiện của bản thân như: tập thể dục buổi sáng, đi bộ, bơi hoặc chơi cầu lông.
Người lành mang trùng cũng có thể lây bệnh cho người khác, vì thế cần phải dùng bàn chải đánh răng riêng, dao cạo râu riêng... Nếu sinh hoạt tình dục cần có biện pháp phòng hữu hiệu cho đối tác là dùng bao cao su đạt chất lượng (không thủng, không rách) và dùng đúng qui cách. Không cho máu hoặc nếu có bị chấn thương làm chảy máu, tổn thương cần cho người xử lý vết thương, người tiêm thuốc cho mình biết mình đang là người mang virus viêm gan B.
Ăn uống chung, tiếp xúc không làm lây bệnh, trừ khi bị chảy máu. Đối tượng dễ bị lây nhiễm là nhân viên y tế (gặp nhiều nhất), cô giáo nhà trẻ.
Một người có kết quả HBsAg (+) thì các thành viên trong gia đình cần làm xét nghiệm kiểm tra xem có bị nhiễm bệnh chưa, có kháng thể chưa. Chỉ tiêm ngừa khi chưa bị nhiễm (HBsAg âm tính) hoặc bị nhiễm (HBsAg (+)) nhưng chưa có kháng thể. Còn xét nghiệm có HBsAg (+) nhưng đã có kháng thể rồi thì không cần tiêm ngừa.
Virus viêm gan B lây qua đường máu, đường tình dục, từ mẹ sang con (nhiều nhất là trong lúc sinh và sau khi sinh). Nếu bà mẹ đang mang thai, phát hiện bị nhiễm bệnh, thì con sinh ra phải được tiêm thuốc trong vòng 12 giờ đầu sau sinh và không được cho trẻ bú mẹ để tránh bị lây nhiễm bệnh. Đây là điều rất quan trọng, bởi nhiều bà mẹ mang thai không biết mình bị bệnh, nên không có biện pháp phòng cho con khiến trẻ bị lây nhiễm (70% trẻ bị lây nhiễm trong năm đầu).
Khi nào mới cần điều trị?
Đối với những trường hợp bị virus viêm gan B cấp, triệu chứng bệnh biểu hiện bao gồm: vàng da, nước tiểu vàng, sốt nhẹ, chán ăn, rối loạn tiêu hóa... chỉ cần nhập viện để được theo dõi. Cần nghỉ ngơi, dùng ít thuốc bổ, ăn uống làm nhiều bữa để dễ dung nạp; hạn chế dùng một số loại thuốc, thực phẩm (bia, rượu...) có hại đến gan. Đa phần ở thể cấp, bệnh sẽ tự lui.
Có một điểm đặc biệt là, những người trên 20 tuổi nếu mắc bệnh, thì diễn tiến bệnh thường lành tính hơn. Nghĩa là, bệnh thường ở thể cấp tính, không cần chữa thuốc đặc hiệu, bệnh cũng sẽ tự khỏi. Chỉ độ 10% trường hợp có thể diễn tiến sang bệnh mãn tính.
Tuy nhiên, thực tế hiện nay có quá nhiều bác sĩ vì không nắm chuyên môn hay vì lý do khác đã lạm dụng trong việc điều trị, điều trị không đúng, chỉ khổ cho người bệnh. Nguy hiểm nhất là mắc bệnh ở trẻ sơ sinh: hơn 90% sẽ diễn tiến sang mãn tính vì nhiều trường hợp mắc bệnh nhưng không có biểu hiện lâm sàng rõ (chỉ qua xét nghiệm mới biết). Đây mới thực sự là mối nguy, bởi không những bệnh dẫn đến mãn tính nặng, mà còn là mầm bệnh làm lây lan cho người khác.
Việc điều trị virus viêm gan B mãn tính có rất nhiều phác đồ, tuy nhiên đây là những thuốc rất đắt tiền và thời gian điều trị rất lâu, tính bằng năm, phần lớn là điều trị ngoại trú. Nếu bị bệnh mãn tính cần chọn thầy thuốc có chuyên môn để được theo dõi, điều trị lâu dài, nhiều khi suốt đời.
Nếu bệnh mãn tính mà không chữa trị có thể dẫn đến xơ gan, ung thư gan (tỷ lệ dẫn đến xơ, ung thư gan dưới 20%). Cũng có trường hợp bệnh mãn tính, nhưng cũng tự hết.
BS Phan Trọng Đức
PHÒNG KHÁM ĐA KHOA VIỆT ĐỨC
Địa chỉ: Phố Thiều Hoa, Phường Tân Dân, TP Việt Trì, Phú Thọ
Hotline: 0210.3666.678 - 0169.461.1111
Email: ykhoavietduc@gmail.com
Website: http://ykhoavietduc.com/
Facebook: https://www.facebook.com/ykhoavietduc